Michele Manelli van Salcheto
Door Isaac,
Salcheto: Toscaanse einzelgänger met een visie
Een paar jaar geleden staat hij ineens in de Stadsschouwburg Utrecht voor een avond Wijn&Spijs. Lang grijs haar in een losse staart, een volle peper-en-zoutbaard, een bril met fors montuur, wandelschoenen en kleren die je eerder op een eco-festival verwacht dan in een theater. Hij is vriendelijk en zachtaardig. Tegelijkertijd verraadt de twinkel in zijn ogen de slimme rebel in hem. Zijn naam? Michele Manelli, wijnmaker en eigenaar van Salcheto in Montepulciano, Toscane.
Deze man oogt niet als de zoveelste aristocratische wijnbaron uit Toscane. Eerder als iemand die in een met stickers volgeplakt busje door Europa trekt. Bijzonder, want in Italië zijn meestal twee soorten wijnmakers: de afstammelingen van rijke families met lange stamboom en een indrukwekkend landgoed. Of de ‘echte’ boerenfamilies uit een klein gehucht. Generatielang op dezelfde akkers, zonder ver daarbuiten te treden. Michele past in geen van beide categorieën. En dat is precies zijn kracht.
Toscane heeft traditie, Salcheto een visie
Als je iemand vraagt om Toscane te omschrijven, noemt men de glooiende heuvels met cipressen en de villa’s met wit marmer. De wijnen met grote namen als Brunello di Montalcino en jetsetbruiloften met Italiaanse spijzen aan lange tafels. Chique en prestige hadden prima Toscaanse woorden kunnen zijn.
Bij Salcheto gaat de aandacht niet naar esthetiek of trends, maar naar principes. Waar anderen rugdekking krijgen van een familienaam, vertrouwt Michele op een radicale visie die verrassend eenvoudig is: wijn moet de aarde niet uitputten.
Identiteit versus duurzaamheid
Dat idee zou je overal kunnen horen, maar in Toscane? Duurzaamheid is hier soms meer een optioneel sausje voor de marketingbrochure. De naam Toscana verkoopt zichzelf, waarom zou je inzetten op CO2-labels of energieneutrale wijnkelders? Je zet gewoon Vino Nobile de Montepulciano op het etiket en de wijnliefhebbers kloppen vanzelf op je deur.
Salcheto kiest voor een andere weg en steekt daarmee zijn nek uit. Michele bewierookt de tradities niet en is wars van oude regels. Je zult hem nooit horen zeggen: “We doen het al jaren zo, dus waarom zouden we het anders doen?” Omarmen wat goed is en kritisch zijn op wat beter kan, dat is zijn motto. Daarin volgt hij wetenschappelijke principes die het beste zijn voor onze planeet. Bovendien is hij niet bang om te veranderen. En dat is in Toscane bijna revolutionair.
Alles voor de planeet, zonder concessies
Als je je verdiept in de werkwijze van Salcheto, denk je misschien dat je in een technisch handboek of duurzaamheidsmanifest bent beland. De man runt een off-grid winery, werkt met natuurlijke ventilatie en koeling, gebruikt zwaartekracht om te pompen, produceert zijn eigen energie en zuivert zijn eigen water. En de wijnflessen van Salcheto zijn de lichtste flessen op de markt: want minder gewicht betekent minder uitstoot bij transport. Hij zet zijn minuscule CO2-voetafdruk dan ook met trots op het etiket, alsof het een eretitel is.
Voor Michele is duurzaamheid geen marketingtruc. Hij is maniakaal in zijn visie en doelstellingen. Alles is doordacht. Dat dit opvalt en hem uiteindelijk wél veel aandacht oplevert, is het positieve karma van een anti-held. Je kunt je voorstellen dat niet iedereen blij met hem is. Zijn fans zullen zeggen dat hij die aandacht verdient. Critici zullen zeggen dat hij het voor de aandacht doet. Dat hij, op zijn manier, ook gewoon geld wil verdienen aan de naam Vino Nobile of Toscane.
Project Pieve: kwaliteitsslag voor Vino Nobile de Montepulciano
Toch zullen de criticasters Michele niet betrappen op een gebrek aan inzet voor zijn zaak. Alsof zijn eigen bedrijf nog niet genoeg uitdaging was, bekommert hij zich ook om de toekomst van de hele DOCG. Met het Pieve-project doet hij een poging om Vino Nobile opnieuw te definiëren: meer focus op de unieke kenmerken van elke wijngaard, het gebruik van lokale druivenrassen en een eerlijkere indeling naar kwaliteit. Met de naam Pieve als hoogste status op het etiket, zelfs boven Riserva.
In Toscane zijn regels soms suggesties en onderhandelbaar. Italianen staan bekend om het charmant buigen van regels. Soms zó charmant dat we het haast van ze verwachten. Salcheto is hier wederom de uitzondering. Liever nieuwe regels, dan de oude buigen. Regels die passen bij een moderne, transparante wijnwereld. Dat dit een uitdaging is in het conservatieve Toscane, is een understatement. Pieve komt eraan, heb geduld. Want wat in het vat zit...
The proof is in the tasting: Vino Nobile en Rosso
Wijnkenners zeggen dat klassieke Vino Nobile de Montepulciano smaakt naar kersen, viooltjes, leer en zwarte thee. Klinkt heerlijk, toch? In de praktijk ligt dit smaakprofiel vaak bedolven onder een bos hout. Zonde, zegt Michele. Hij vindt dat druif en terroir karakter geven aan de wijn, niet het vat.
Zijn Vino Nobile is precies wat je verwacht van iemand die alles ter discussie stelt. Niet zwaar of overdreven, laat staan schreeuwerig. De wijn is levendig, kruidig, rijp én lichtvoetig. De kracht komt van het geconcentreerde sap en in de afdronk proef je de klassiekers kersen en leer.
Zijn Rosso di Montepulciano is puur drinkplezier. Ook hier kersen, viooltjes met veel frisheid en energie. De wijn danst in je mond. De zachte tannines en het sappige fruit nodigen steeds weer uit tot een nieuwe slok.
De vormgever van de toekomst van Toscane?
Het wijngebied Toscane heeft een lange geschiedenis van traditie, prestige en soms een beetje theater. Hoe diep dat ook zit, het zijn de einzelgängers die vaak een nieuw pad voor de toekomst uitzetten. Mensen die buiten de lijntjes kleuren. Salcheto is zo iemand. Hij past niet in het plaatje en misschien is dat juist wat Toscane nodig heeft. Iemand die niet meedoet om het meedoen. Hij doet mee, omdat hij vindt dat hij een beter idee heeft.
En stiekem houden we daar allemaal van, toch? Van de eigenzinnigen. Van de mensen die het anders durven te doen. Zeker als ze ook nog wijn maken die je zintuigen prikkelt én je geweten een klein zetje geeft. Dus ja, een toost op Toscane. En dan vooral op Michele, de man die hard bezig is een nóg beter Toscane uit te vinden. Voor ons allemaal.
Proost!
