Rioja
Door Isaac,
Rioja – een zelfportret in nieuwe stijl
Wie aan de top wil presteren over een langere tijd, moet zichzelf opnieuw blijven uitvinden. Stilstand is dodelijk. Je komt niet weg met steeds dezelfde truc. Anderen doen je na en halen je in. Soms moet je iets bouwen en het vervolgens afbreken. Opnieuw beginnen, om je heen kijken, experimenteren. Zelfkritisch en eigenwijs. Ook wijnmakers die het gevecht met zichzelf aangaan, maken uiteindelijk de mooiste wijnen.
Picasso schilderde op zijn dertiende al zo goed, daar dromen de meeste kunstenaars hun hele leven van. In zijn blauwe en roze periode druipt zijn klassieke scholing van het doek. Het werk is gevoelig en technisch briljant. Waarom zou je daarmee stoppen? Maar de opmars van de fotografie zette figuratief schilderen onder druk. Eén klik versus maanden ploeteren met verf. Kunst moest iets anders worden dan een perfecte kopie van de werkelijkheid. En in het geval van Picasso, werd dat het kubisme.
De kunst van vernieuwing
Rioja vindt zichzelf langzaam opnieuw uit. De klassieke schilder die Rioja was, heeft zijn cocon afgestroopt en vliegt als vlinder voorbij zijn oude horizon. Het werk van de oude meester was niet zo spannend meer: stevig rood met houtlagering. Met Crianza, Reserva en Gran Reserva als heilige drie-eenheid. Herkenbaar voor iedereen en Rioja had zijn plek in de wereld van wijn. Muy bueno, toch?
Tot de wijnwereld zo'n twintig jaar geleden veranderde. Houtrijping bleek makkelijk te imiteren met houtsnippers. De wijndrinker raakte uitgekeken op al dat Spaanse kokos en vanille. De trend verschoof naar verteerbare wijnen met meer fruit en frisheid. Het belang van terroir en microklimaat oversteeg dat van een herkenbare houttoets van een wijnhuis. Het sausje waardoor alles lekker, maar ook hetzelfde smaakte.
En dus staat Rioja op hetzelfde kruispunt waar Picasso ooit stond: doorgaan op het oude pad naar hetzelfde? Of aan iets nieuws beginnen, waarvan je denkt dat het de juiste weg is, maar de eindbestemming niet van kent?
Van traditionele composities naar vormexperiment
Producenten in Rioja kiezen de laatste tien jaar duidelijk voor het experiment. Waar vroeger rijpingstijd in de kelder alles bepaalde, verschuift het verhaal nu naar de wijngaard. Van ‘dit heeft zoveel maanden op hout gelegen’, naar 'dit komt van deze helling, dit dorp, dit perceel.’
Nieuwe categorieën als Vino de Municipio, vergelijkbaar met villages-wijn in Frankrijk, en Viñedo Singular, internationaal bekend als single vineyard, stellen het terroir centraal. Rioja’s geschikt naar geografische verschillen. Ook herkenbaar, maar anders. En eerlijk gezegd? Het werkt.
Voorlopers Villota en Vivanco
Villota Viñedo Singular Viña Gena is een schoolvoorbeeld van moderne Rioja. Rijp én fris, mineraal, nerveus en met een vleugje hout dat juist het karakter accentueert. Een wijn die trots toont waar hij vandaan komt: de Gena wijngaard met 130 jaar oude Tempranillo-stokken. Het geconcentreerde fruit dat deze hoogbejaarde wingerds produceren spat uit je glas.
Deze nieuwe stijl wijnen hebben ook invloed op de klassieke Rioja's, zoals de Vivanco Reserva. Nog steeds een warm, kruidig en rijp glas, alleen zonder het dikke vernis van vroeger. Geen overdaad aan vanille, ook hier subtiel hout als omlijsting van de wijn die de smaakcontouren scherper maakt.
De terugkeer van een vervloekte druif
Picasso had periodes. Blauw, roze, kubistisch. Rioja blijkbaar ook. Neem Garnacha, jarenlang de verguisde druif van het gebied. De bijnaam ‘La Maldita’ zegt genoeg. Wijnmakers lieten de druif links liggen, te moeilijk om mee te werken. En dan ineens blijkt juist die vervloekte druif de redder in nood.
Garnacha houdt wel van een beetje bakken in de hete Spaanse zon. Nu het klimaat verandert en ook de temperaturen in Rioja stijgen, is zijn fruitige frisheid goud waard. Vivanco omarmt ‘La Maldita’ en maakt er een Rioja in Beaujolais-Nouveau-stijl mee: sappig, licht, bruisend van energie. Echt Rioja, maar weer anders.
Ze maken toch alleen rode wijn in Rioja?
Moderne witte Rioja heeft zichzelf stevig op het doek gezet. De Viura-druif geeft wijnen met spanning, florale tonen, mineraliteit en diepte. De Villota Blanco bijvoorbeeld is fris, romig en subtiel. Tegelijk heeft de wijn kracht en lengte. Een gastronomische wijn die bij menig Spaanse topchef op de kaart staat. En dat in een streek waar echte mannen vroeger geen wit dronken.
Rosé en bubbels in Rioja? Nog niet zo lang geleden was dat ondenkbaar. Inmiddels zijn er tal van Rosados, van fris en lichtvoetig tot rijp en gastronomisch. En hoewel de Espumoso de Rioja nog een schets van iets moois is, wordt ook dit een spannend nieuw hoofdstuk van het gebied. Lokale druiven, traditionele methode, lange rijping. We kunnen niet wachten!
Zoete wijn maakte je in het zuiden van Spanje. Nu ook steeds vaker in Rioja. Het ultieme voorbeeld van werken met het terroir dat je treft, is de friszoete Dulce de invierno van Vivanco. Finca el Cantillo is een wijngaard pal aan de oever van de Ebro. Ochtendnevel zorgt voor Sauternes-achtige taferelen met edelrot, ofwel Botrytis. Door deze schimmel drogen de druiven in aan de stok. De perfecte basis voor deze sappige, friszoete dessertwijn.
Rioja is springlevend
Rioja hoeft niet te zijn wie het ooit was. Picasso liet het vertrouwde los, koos voor het onzekere. Ondanks ontmoedigende kritieken deed hij wat hij vond dat hij moest doen. Dat werd het kubisme. Achteraf bleek het een van de invloedrijkste periodes voor de moderne kunst. Onlosmakelijk verbonden met de naam Picasso.
Rioja wil ook relevant blijven. Van invloed zijn als grote speler in de wijnwereld, geen stoffige herinnering aan betere tijden: “Rioja? Oh ja, dat dronk ik vroeger wel eens.” Gelukkig gaat dat ook niet gebeuren. De huidige wijnen uit Rioja zijn misschien wel beter dan ooit. Rioja zit nu in zijn kubistische fase. Spannend, interessant en vooral: relevant.
De wijndrinker kijkt halsreikend uit naar wat er staat te gebeuren. Welke vergeten druif gaan ze in ere herstellen? Wie wordt de volgende unieke Vino de Municipio? Welke Vino Singular valt er nog te ontdekken? Er komen spannende tijden aan, want Rioja is springlevend. En dat proef je.
Proost!
